ΚΑΠ 2023 - 2027
(Άμεσες Ενισχύσεις)
Από 1/1/2023 έχει ξεκινήσει η εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την περίοδο 2023 – 2027 (ΚΑΠ 2023-2027) η οποία φέρνει σημαντικές αλλαγές στις ενισχύσεις που θα λαμβάνουν οι αγρότες, τις υποχρεώσεις που θα έχουν και τους ελέγχους που θα γίνονται. Η κύρια τάση είναι να γίνουν περισσότερες δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και η σύνδεση των ενισχύσεων με αυτές τις δράσεις. Οι σημαντικότερες αλλαγές είναι:
Η αναδιανεμητική ενίσχυση.
Η αναδιανεμητική θα δίνεται σε μικρές (όχι όμως στις πολύ μικρές) και μεσαίες εκμεταλλεύσεις. Θα είναι ίδια για όλους και θα δίνεται ανά στρέμμα επιπλέον της βασικής. Περισσότερες πληροφορίες στην ενότητα Αναδιανεμητική.
Η αντικατάσταση του πρασινίσματος με τα οικολογικά σχήματα και την αύξηση των απαιτήσεων για τη λήψη της ενίσχυσης αυτής.
Με βάση τις απαιτήσεις του πρασινίσματος στο προηγούμενο καθεστώς, όσοι καλλιεργούσαν μόνιμες καλλιέργειες (δέντρα, αμπέλια), δεν είχαν κάποια πρόσθετη υποχρέωση και ήταν δικαιούχοι του πρασινίσματος. Επίσης οι κτηνοτρόφοι είχαν μόνη υποχρέωση να διατηρήσουν τους βοσκότοπους ως βοσκότοπους και να μην αλλάξουν τη χρήση των εκτάσεων αυτών (π.χ. εκχέρσωση και καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών). Για αροτραίες καλλιέργειες άνω των 100 στρ. υπήρχαν κάποιες απαιτήσεις (να μη γίνεται μονοκαλλιέργεια ή να διατηρούνται εκτάσεις σε αμειψισπορά ή ακαλλιέργητες). Συνεπώς η λήψη της πράσινης ενίσχυσης (πρασίνισμα) ήταν σχετικά εύκολη υπόθεση.
Με το νέο καθεστώς η πράσινη ενίσχυση καταργείται και κατά κάποιο τρόπο αντικαθίσταται από τα οικολογικά σχήματα. Ο γεωργός για λάβει την πρόσθετη αυτή ενίσχυση αναλαμβάνει να εφαρμόσει συγκεκριμένες καλλιεργητικές πρακτικές που μειώνουν τις επιπτώσεις της γεωργίας στο περιβάλλον. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ενότητα Οικολογικά Σχήματα.
Ο έλεγχος του συνόλου των αγροτεμαχίων με χρήση τεχνικών παρακολούθησης γης (monitoring).
Μέχρι σήμερα οι έλεγχοι του ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν δειγματοληπτικοί. Από το 2023 και ύστερα το σύνολο των δηλωμένων εκτάσεων για τις οποίες αιτούνται ενίσχυσης οι γεωργοί θα παρακολουθούνται με χρήση δορυφορικών φωτογραφιών από τους ευρωπαϊκούς δορυφόρους Sentinel. Οι δορυφόροι αυτοί παρέχουν νέες εικόνες ανά περίπου 5 ημέρες, επιτρέποντας τη διαρκεί παρακολούθηση των αγροτεμαχίων (χρόνος φύτευσης, αν είναι καλλιεργείται ή όχι, διαχωρισμός καλλιεργειών κ.α.). Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ενότητα Monitoring.
Παρακάτω παρουσιάζεται ένα μέρος της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, αυτό που αφορά τις ενισχύσεις που εισπράττουν οι γεωργοί σε ετήσια βάση (Πρώτος Πυλώνας), αφήνοντας έξω τα Τομεακά Προγράμματα και τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης (Νέοι Αγρότες, Σχέδια Βελτίωσης και άλλα).
Ποιοι δικαιούνται να λάβουν επιδοτήσεις;
Δικαίωμα λήψης ενισχύσεων έχουν μόνο οι ενεργοί αγρότες. Σε αυτό το σημείο δεν έχουμε σημαντικές διαφορές και κατά κανόνα όσοι δικαιούνταν να λάβουν επιδοτήσεις τα προηγούμενα χρόνια θα συνεχίσουν να δικαιούνται να λάβουν επιδοτήσεις.
Δεν καταβάλλεται ενίσχυση αν το σύνολο των άμεσων ενισχύσεων (βασική, αναδιανεμητική, νεαρής ηλικίας, συνδεδεμένες, οικολογικά σχήματα) είναι κάτω των 150 ευρώ. Εξαιρούνται τα νησιά του Αιγαίου, εκτός Εύβοιας και Κρήτης.
Ενεργοί αγρότες χαρακτηρίζονται όσοι:
• Όσοι λαμβάνουν κάτω από 5.000 ευρώ άμεσες ενισχύσεις θεωρούνται ενεργοί αγρότες.
• Όσοι λαμβάνουν ενισχύσεις άνω των 5.000 ευρώ θα πρέπει:
◦ Είτε να λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις τουλάχιστον το 5% των συνολικών εσόδων ή
◦ Να έχουνε εισόδημα από γεωργικές δραστηριότητες τουλάχιστον 10% έναντι των συνολικών εσόδων.
Δεν θεωρούνται ως «ενεργοί γεωργοί» όσοι λαμβάνουν ενισχύσεις άνω των 5.000 € και διευθύνουν εταιρείες που δεν έχουν κύριο στόχο τους τη γεωργία (όπως αεροδρόμια, κάμπινγκ, ξενοδοχεία, γήπεδα, κτηματομεσιτικές εταιρείες, εκπαιδευτικά ιδρύματα). Θεωρούνται ως «ενεργοί γεωργοί» οι γεωργοί που διευθύνουν τους παραπάνω τύπους επιχειρήσεων, αρκεί οι γεωργικές δραστηριότητες να αποτελούν τουλάχιστον το 1/3 του κύκλου εργασιών της εταιρείας.
Αγρονομικές Περιφέρειες
Η Ελλάδα εφαρμόζει το Καθεστώς Βασικής Ενίσχυσης σε περιφερειακό επίπεδο, δηλαδή τα δικαιώματα ενίσχυσης χορηγούνται ανά Αγρονομική Περιφέρεια, όπως και στις περιόδους 2014-2020 και 2021-2022.
• ΠΕ1 - Βοσκότοπος (πράσινο)
• ΠΕ2 - Αροτραίες (πορτοκαλί)
• ΠΕ3 - Μόνιμες καλλιέργειες (μπλε)
Τι επιδοτήσεις θα δίδονται τη νέα περίοδο 2023 – 2027;
Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικότερα.
Βασική ενίσχυση
Για την είσπραξη της ενίσχυσης απαιτείται ο γεωργός να κατέχει τα σχετικά δικαιώματα βασικής ενίσχυσης. Κάτοχοι δικαιωμάτων στη νέα περίοδο θα είναι:
1. Ήδη κάτοχοι από προηγούμενα έτη.
• Οι υφιστάμενοι κάτοχοι δικαιωμάτων θα συνεχίσουν να έχουν τον ίδιο αριθμό δικαιωμάτων που διέθεταν μέχρι σήμερα. Η αξία ωστόσο των δικαιωμάτων θα μεταβληθεί τα επόμενα έτη ώστε σταδιακά η αξία τους ανά στρέμμα να φτάσει στον περιφερειακό μέσο όρο το 2026. Ο περιφερειακός μέσος όρος για το 2026 εκτιμάται σε:
◦ 17,6 ευρώ/στρέμμα για τα βοσκοτόπια.
◦ 21,5 ευρώ/στρέμμα για αροτραίες.
◦ 27,0 ευρώ/στρέμμα για τις δενδρώδεις καλλιέργειες.
2. Λήπτες δικαιωμάτων από μεταβίβαση.
• Οι λήπτες δικαιωμάτων από μεταβίβαση θα πρέπει να τηρούν τον ορισμό του ενεργού αγρότη. Σε περίπτωση οριστικής μεταβίβασης ή μίσθωσης δικαιωμάτων ενίσχυσης χωρίς γη, θα παρακρατείται το 25% του αριθμού των δικαιωμάτων υπέρ του εθνικού αποθέματος. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις μεταβιβάσεων μεταξύ συγγενών πρώτου βαθμού και συζύγων καθώς και οι μεταβιβάσεις δικαιωμάτων λόγω κληρονομιάς. Η αξία των δικαιωμάτων που θα λάβουν θα μεταβληθεί τα επόμενα έτη ώστε σταδιακά η αξία τους ανά στρέμμα να φτάσει στον περιφερειακό μέσο όρο το 2026.
3. Λήπτες δικαιωμάτων από το εθνικό απόθεμα.
• Δικαίωμα λήψης δικαιωμάτων από το εθνικό απόθεμα έχουν:
◦ Γεωργοί νεαρής ηλικίας, δηλαδή τα πρόσωπα έχουν εγκατασταθεί κατά τη διάρκεια των πέντε ετών που προηγούνται της Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης και είναι ενήλικος και έως 40 ετών κατά το έτος υποβολής της Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης.
◦ Νεοεισερχόμενοι γεωργοί, δηλαδή τα πρόσωπα που άρχισαν τη γεωργική τους δραστηριότητα κατά τα τελευταία 2 έτη και κατά τα 5 έτη που προηγούνται της έναρξης γεωργικής δραστηριότητας, δεν άσκησε γεωργική δραστηριότητα και είναι ενήλικος.
• Οι λήπτες δικαιωμάτων από το εθνικό απόθεμα θα λαμβάνουν δικαιώματα αξίας ίσης με τον περιφερειακό μέσο όρο. Τα αποκτούμενα από το απόθεμα δικαιώματα δεν μπορούν να επαναμεταβιβαστούν (με πώληση ή ενοικίαση) για μια πενταετία από την έναρξη της απόκτησης.
Αναδιανεμητική ενίσχυση
Η ενίσχυση στοχεύει στη βελτίωση της βιωσιμότητας των μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων και στη δικαιότερη κατανομή των ενισχύσεων, καθώς και στην αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη στόχευση της εισοδηματικής στήριξης στον γεωργικό τομέα.
Βασική προϋπόθεση για να λάβει ένας ενεργός γεωργός την αναδιανεμητική ενίσχυση είναι να λαμβάνει και βασική ενίσχυση. Ωστόσο το ποσό της ενίσχυσης δεν θα υπολογίζεται βάση των κατεχόμενων δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης αλλά βάση των εκτάσεων που διαθέτει ο γεωργός. Ομοίως ο καθορισμός του μεγέθους της εκμετάλλευσης ενός αγρότη, συνεπώς και του αν δικαιούται να λάβει αναδιανεμητική, θα καθορίζεται με βάση τις εκτάσεις που διαθέτει.
Εκτιμάται ότι το 55,6% των εκμεταλλεύσεων της χώρας και το 32,3% των συνολικών επιλέξιμων εκτάσεων της χώρας, θα ενταχθούν στην παρέμβαση της αναδιανεμητικής ενίσχυσης (βάση στοιχείων ΟΣΔΕ 2019). Οι εκμεταλλεύσεις που δεν δικαιούνται αναδιανεμητική στήριξη, δεν την λαμβάνουν ούτε για τα ‘πρώτα’ εκτάρια που διαθέτουν, αυτά δηλαδή που βρίσκονται ανάμεσα στην ελάχιστη και μέγιστη έκταση που προαναφέρθηκε. Δεν θα χορηγείται αναδιανεμητική σε όσους αποδεδειγμένα διαιρούν την εκμετάλλευσή τους με μοναδικό σκοπό την είσπραξη αναδιανεμητικής ενίσχυσης. Το ίδιο ισχύει επίσης για τους γεωργούς των οποίων οι εκμεταλλεύσεις προήλθαν από τέτοια διαίρεση.
Ποιοι δικαιούνται αναδιανεμητική ενίσχυση;
Δικαίωμα λήψης αναδιανεμητικής έχουν όσοι έχουν και δικαίωμα λήψης βασικής ενίσχυσης (έχουν δηλαδή δικαιώματα) και διαθέτουν μικρές ή μεσαίες εκμεταλλεύσεις. Τα όρια εκτάσεων παρουσιάζονται παρακάτω, ανάλογα με αν τα αγροτεμάχια του γεωργού ανήκουν σε μία μόνο Αγρονομική Περιφέρεια ή περισσότερες.
Παραγωγοί με εκτάσεις σε μία μόνο Αγρονομική Περιφέρεια.
Δικαιούχοι θα είναι όσοι θα έχουν από:
10 έως 170 στρέμματα βοσκότοπο
ή από 20 έως 110 στρέμματα αροτραίες
ή από 10 έως 40 στρέμματα μόνιμες
Προσοχή, οι εκτάσεις αυτές προσδιορίζονται όχι με βάση την πραγματική καλλιέργεια στο χωράφι αλλά με βάση την Αγρονομική Περιφέρεια στην οποία εμπίπτει το αγροτεμάχιο.
Παραγωγοί με εκτάσεις σε διάφορες Αγρονομικές Περιφέρειες
Στην περίπτωση αυτή οι διαθέσιμες εκτάσεις πολλαπλασιάζονται με έναν συντελεστή, διαφορετικό για κάθε Αγρονομική Περιφέρεια, όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα. Στη συνέχεια αθροίζονται τα αποτελέσματα των πολλαπλασιασμών. Το άθροισμα θα πρέπει να είναι μικρότερο από 170 ισοδύναμα στρέμματα (ή 17 ισοδύναμα εκτάρια).
Τι ποσό δίνει η αναδιανεμητική;
Ανάλογα με την Αγρονομική Περιφέρεια στην οποία εμπίπτει το αγροτεμάχιο.
Βοσκότοποι 17,70 ευρώ/στρ.
Αροτραίες 13,80 ευρώ/στρ.
Μόνιμες 11,60 ευρώ/στρ.
Ενίσχυση Νεαρής Ηλικίας γεωργών
Η συμπληρωματική εισοδηματική στήριξη για νέους γεωργούς στοχεύει στην ενίσχυση του γεωργικού εισοδήματος των νέων γεωργών και μέσω αυτής στη δημιουργία βιώσιμων εκμεταλλεύσεων νέων γεωργών.
Δικαιούχοι είναι γεωργοί που συγκεντρώνουν στο πρόσωπο τους τα παρακάτω κριτήρια:
• Είναι έως 40 ετών κατά το πρώτο έτος αίτησης ενίσχυσης.
• Έναρξη ενασχόλησης με τη γεωργία για πρώτη φορά κατά την τελευταία πενταετία.
• Διαθέτουν ένα ελάχιστο επίπεδο σπουδών ή δεξιοτήτων. Ειδικότερα είναι:
◦ Κάτοχος τίτλου σπουδών επιπέδου 4 (ΕΠΑΣ, ΕΠΑΛ, Γενικό/Ενιαίο Λύκειο) ή
◦ Έχει απολυτήριο γυμνασίου και 150 ώρες κατάρτισης γεωτεχνικής κατεύθυνσης ή
◦ Έχει απολυτήριο γυμνασίου και έχει απασχοληθεί ως αγρεγάρτης για 3 έτη πλήρους απασχόλησης (ή ισοδύναμο χρόνο για μερική απασχόληση) την τελευταία 10ετία.
Η ενίσχυση που δίνεται είναι 7 ευρώ/στρέμμα. Η λήψη ενίσχυσης δεν προϋποθέτει την κατοχή αντίστοιχων δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης. Η ενίσχυση λαμβάνεται για έως 250 στρέμματα (δηλαδή μέγιστο ενίσχυσης 1.750 ευρώ) και παρέχεται για 5 έτη από το έτος έναρξης ενασχόλησης με τη γεωργία.
Συνδεδεμένες Ενισχύσεις
Παρέχονται σε συγκεκριμένους κλάδους της αγροτικής οικονομίας για την υποστήριξη τους καθώς είτε πρόκειται για καλλιέργειες/εκτροφές σημαντικές στην επισιτιστική ασφάλεια ή/και αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα βιωσιμότητας. Παρακάτω παρουσιάζονται οι καλλιέργειες και εκτροφές που έχουν επιλεγεί από την Ελλάδα για πρόσθετη στήριξη μέσω των συνδεδεμένων ενισχύσεων, καθώς και οι προϋποθέσεις λήψεις.
Καλλιέργεια
Προϋποθέσεις λήψης συνδεδεμένης ενίσχυσης
Σκληρό σιτάρι, μαλακό σιτάρι, κριθάρι
Χρήση πιστοποιημένου σπόρου, 18 kg/στρ.
Αραβόσιτος (καλαμπόκι)
• Χρήση 25 kg σπόρου/στρ.
• Παράδοση προϊόντος τουλάχιστον 900 kg/στρ.
• Καλλιέργεια σε περιοχές με υδατικά συστήματα σε καλή ποσοτική και ποιοτική κατάσταση.
• Τήρηση νομοθεσίας σχετικά με την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων.
Ρύζι
Παράδοση προϊόντος τουλάχιστον 400 kg/στρ.
Σπόροι σποράς
• σποροπαραγωγικές επιχειρήσεις με ιδιοπαραγωγή
• αγρότες με σύμβαση με σποροπαραγωγική επιχείρηση
Βιοµηχανική Ντοµάτα
• ελάχιστη έκταση αγροτεμαχίου 1 στρ.
• παραδίδουν τουλάχιστον 5 τόνους/στρέμμα
• χρήση στάγδην άρδευσης
• τήρηση νομοθεσίας σχετικά με την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων
• παράδοση στις μεταποιητικές:
◦ μέσω Αγροτικών Συνεταιρισμών, Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών ή
◦ ως συνεργαζόμενοι απευθείας στις μεταποιητικές
Μήλα
• παραδίδουν προϊόν τουλάχιστον 500 kg/στρ.
• καλλιεργούν στις περιοχές «Μήλα Ζαγοράς Πηλίου ΠΟΠ», τα «Μήλα Ντελίσιους Πιλαφά Τριπόλεως ΠΟΠ», το «Μήλο Καστοριάς ΠΓΕ» και το «Φιρίκι Πηλίου ΠΟΠ»
Πορτοκάλια χυµοποίησης
• παράδοση προϊόντος τουλάχιστον 700 kg/στρ.
• ελάχιστη έκταση αγροτεμαχίου 1 στρ.
• παράδοση στις μεταποιητικές:
◦ μέσω Αγροτικών Συνεταιρισμών, Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών ή
◦ ως συνεργαζόμενοι απευθείας στις μεταποιητικές
• τήρηση νομοθεσίας σχετικά με την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων
Όσπρια για ανθρώπινη κατανάλωση
• Αφορά τις καλλιέργειες φακή, ρεβίθι, φασόλι, κουκί, λαθούρι (φάβα).
• Προσκομίζουν τιμολόγιο πώλησης ή αγοράς του προϊόντος.
• Παραδίδουν τουλάχιστον 70 kg/στρ. (ρεβύθια), 40 kg/στρ. (φακές), 100 kg/στρ. (φασόλια), 150 kg/στρ. (φασόλια γίγαντες/ελέφαντες).
• Συγκομιδή στην ωριμότητα ή κοντά στην ωριμότητα.
Κορινθιακή Σταφίδα
• Καλλιέργεια στις ΠΕ Αχαϊας, Αργολίδας, Κορίνθου, Ηλείας, Μεσσηνίας, Κεφαλονιάς και Ζακύνθου
• Παράδοση προϊόντος τουλάχιστον 150 kg/στρ.
• Ελάχιστη έκταση αγροτεμαχίου 1 στρ.
Πρωτεϊνούχα κτηνοτροφικά ψυχανθή
• Αφορά τις καλλιέργειες βίκος, λούπινο, ρόβι, κτηνοτροφικό λαθούρι, κτηνοτροφικό κουκί, κτηνοτροφικό ρεβίθι, κτηνοτροφικό μπιζέλι.
• Προσκόμιση τιμολογίων πώλησης (εκτός αν ο ίδιος είναι κτηνοτρόφος).
Πρωτεϊνούχα σανοδοτικά ψυχανθή
• Αφορά τις καλλιέργειες μηδική και τριφύλλι.
• Προσκόμιση τιμολογίων πώλησης (εκτός αν ο ίδιος είναι κτηνοτρόφος).
• Ελάχιστη έκταση αγροτεμαχίου 1 στρ.
Πρόβειου και Αίγειου κρέατος
• Παράδοση γάλακτος (100kg/ενήλικο θηλυκό).
• Δήλωση ποσοτήτων μέσω “ΑΡΤΕΜΙΣ”.
◦ Διάθεση μέσω συλλογικών φορέων.
◦ Διάθεση ατομικά (προσκόμιση τιμολογίων).
◦ Ιδιοπαραγωγή (ενταγμένοι στο ΚΗΜΟ) ή μεταποιητές οι ίδιοι.
• Συμμετέχουν σε πρόγραμμα παροχής συμβουλευτικής υποστήριξης (AKIS), μετά την 1/1/2025.
• Διενέργεια ετήσιας απογραφής
Ενίσχυση Βοείου Κρέατος – Μέτρο Α
Θηλυκά βοοειδή ηλικίας 18 µηνών έως 12 ετών που έχουν γεννήσει στο έτος ενίσχυσης.
Ενίσχυση Βοείου Κρέατος – Μέτρο Β
Θηλυκά και αρσενικά ζώα ηλικίας σφαγής 11-12 µηνών, καταγεγραµµένα στο κτηνιατρικό µητρώο, που διατηρούνται στην εκµετάλλευση από την οποία οδηγήθηκαν για σφαγή, τουλάχιστον για 5 µήνες.
Ενίσχυση Βοείου Κρέατος – Μέτρο Γ
Η ενίσχυση καταβάλλεται για βοοειδή (αρσενικά και θηλυκά), που οδηγούνται για σφαγή σε ηλικία άνω των 14-24 µηνών. Αφορά ζώα εγγεγραµµένα στο κτηνιατρικό µητρώο και τα οποία διατηρούνται στην εκµετάλλευση που τα οδηγεί σε σφαγή τουλάχιστον για 5 µήνες.
Μεταξοσκώληκες
• Χρήση πιστοποιημένου μεταξόσπορου (20.000 αυγά/κουτί).
• Παράδοση προϊόντος τουλάχιστον 20kg χλωρά κουκούλια ανά κουτί.
• Ζύγιση χλωρά ή διάθεση σε μονάδα αναπήνισης ή/και επεξεργασίας κουκουλιών.
Μία πιο πράσινη Κοινή Αγροτική Πολιτική
Από το 2015 η Ενιαία Ενίσχυση που λάμβαναν οι αγρότες την περίοδο 2007 - 2014 μοιράστηκε στη βασική ενίσχυση, που συνεχίζει και υφίσταται και στην πράσινη ενίσχυση. Η πράσινη σκοπό είχε την ενίσχυση εφαρμογής πρακτικών προστασίας του περιβάλλοντος. Ωστόσο κατακρίθηκε ότι η εφαρμογή του πρασινίσματος δεν είχε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο που θα έπρεπε να έχει. Έτσι στη νέα περίοδο η πράσινη αντικαταστάθηκε από το οικολογικά σχήματα.
Οικολογικά σχήματα
Η εφαρμογή των οικολογικών σχημάτων θα είναι μία λίστα με δράσεις από την οποία ο αγρότης θα πρέπει να επιλέξει μία για να εισπράξει το πρασίνισμα. Τα οικολογικά σχήματα είναι ένα σύνολο δέκα δράσεων, που περιλαμβάνουν αρκετές υποδράσεις. Ο αγρότης μπορεί να εφαρμόσει πολλές από τις διαθέσιμες υποδράσεις και σε αντάλλαγμα θα λάβει ενίσχυση η οποία συνδέεται με το κόστος που έχει για τον αγρότη η εφαρμογή των εθελοντικών αυτών δράσεων. Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι δέκα αυτές δράσεις. Δυστυχώς μέχρι στιγμής δεν είναι γνωστές λεπτομέρειες για τον τρόπο εφαρμογής, τις υποχρεώσεις των αγροτών και τους ελέγχους που θα γίνονται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Για το 2023 και 2024, λόγω της αναμενόμενης δυσκολίας εφαρμογής των οικολογικών σχημάτων, όσα χρήματα δεν απορροφούνται από τα οικολογικά σχήματα θα μεταφέρονται στη βασική ενίσχυση.
Χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και ποικιλιών
• Καλλιέργεια συγκεκριμένων ποικιλιών χειμερινών σιτηρών και οσπρίων, για τροφή ή ζωοτροφές, μικρού βιολογικού κύκλου (109 - 522 €/ha). Ενισχύεται η αντικατάσταση μηδικής, βαμβακιού, καλαμποκιού με καλλιέργεια βίκου ή χειμερινών σιτηρών.
• Εισαγωγή νέων ή/και καινοτόμων ή/και με καινοτόμο χρήση καλλιεργειών ανθεκτικών στις ξηροθερμικές συνθήκες και στις αναμενόμενες, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μεταβολές (606 €/ha). Τέτοιες καλλιέργειες είναι η Κινόα, Χια, Τεφ, Μαύρο Σινάπι, Νιγκέλα (Μαύρο κύμινο ή μαυροσούσαμο), Καμελίνα, Μουκούνα, Σιταροκρίθαρο (υβρίδιο σιταριού και άγριου κριθαριού), Γλυκοπατατα, Τσουκνίδα για ίνα και Λινάρι για λάδι ή και ίνα.
Προστασία τοπίων και γεωργικών συστημάτων υψηλής περιβαλλοντικής αξίας (εφαρμογή μόνο στο Ιόνιο)
• Προστασία εκτακτικών ελαιώνων και αμπελώνων των Ιονίων.
• Προστασία μνημειακών ελαιώνων των Ιονίων.
Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης.
• Διαθέσιμη αρόσιμη έκταση μικρότερη των 10 εκταρίων: το 5% της αρόσιμης γης της εκμετάλλευσης μετατρέπεται σε περιοχή οικολογικής εστίασης.
• Όλες οι εκμεταλλεύσεις που διαθέτουν αρόσιμη έκταση: το 10% της αρόσιμης γης της εκμετάλλευσης μετατρέπεται σε περιοχή οικολογικής εστίασης.
• Όλες οι εκμεταλλεύσεις που διαθέτουν αρόσιμη έκταση: Δημιουργία περιοχής οικολογικής εστίασης στο 10% της έκτασης που να αποτελείται από εμβόλιμες καλλιέργειες, αζωτοδεσμευτικές καλλιέργειες στοιχεία του αγροτικού τοπίου ή αγρανάπαυση.
Εφαρμογή βελτιωμένων πρακτικών φυτοκάλυψης με παράλληλη ενίσχυση βιοποικιλότητας.
• Σπορά εντός των μόνιμων δενδρώνων:
◦ φυτών ξενιστών ωφέλιμων ή/και επικονιαστών.
◦ ειδών που δεν προορίζονται για παραγωγή.
• Δημιουργία λωρίδων πλάτους 1,5 τουλάχιστον μέτρων άγριας ζωής ή εμπλουτισμού των υπαρχουσών με τη φύτευση ποωδών, πολυετών ή και θάμνων ιδίως φυτών ξενιστών ωφέλιμων ή/και επικονιαστών, στα περιθώρια των αγροτεμαχίων με μόνιμες φυτείες.
• Αροτραίες καλλιέργειες:
◦ Επίσπορες καλλιέργειες
◦ Σπορά ποωδών γρασιδιών
◦ Σπορά ειδών για αύξηση οργανικής ουσίας και μείωση χρήσης συνθετικών λιπασμάτων
◦ Σπορά ειδών που είναι ξενιστές επικονιαστών και ωφέλιμων οργανισμών.
Η καλλιέργειά επίσπορων, ξενιστών δεν έχει στόχο την παραγωγή. Δεν επιτρέπεται η εφαρμογή χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε καμία περίπτωση.
Εφαρμογές κυκλικής οικονομίας στη γεωργία.
• Συγκέντρωση και απόσυρση των υπολειμμάτων καλλιεργειών και των κλαδεμάτων.
• Προμήθεια και διασπορά κομπόστ εγγυημένης περιεκτικότητας σε θρεπτικά και απαλλαγμένου μολυσμάτων.
Βελτίωση αγροδασικών οικοσυστημάτων πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου.
• Η πρώτη δράση συνίσταται στη συστηματική φροντίδα των δένδρων, στην παύση χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων με την αντιμετώπιση των προβλημάτων με μεθόδους ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, αφού έχει διαπιστωθεί ότι στις καλλιεργούμενες εκτάσεις των ορεινών και των ημιορεινών περιοχών της χώρας απαντώνται με αρκετή συχνότητα δασογεωργικά συστήματα, ήτοι συστήματα όπου βρίσκονται δέντρα διάσπαρτα (αυτοφυή συνήθως) ή στα περιθώρια (φυτεμένα σε σειρές).
• Η δεύτερη δράση συνίσταται στη συστηματική φροντίδα/καθαρισμό των δένδρων/θάμνων, στην υποχρέωση για ελεγχόμενη βόσκηση, με παράλληλη αυστηρή προστασία στοιχείων του τοπίου και αφορά στις μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις (αραιά δάση) βοσκοτόπων με κάλυψη δένδρων μέχρι 40% και υπόροφο με ποώδη ή ξυλώδη βλάστηση. (Ενίσχυση 10 ευρώ/στρ.)
Ενίσχυση παραγωγών για την εφαρμογή μεθόδων γεωργίας ακριβείας.
• Χρήση εργαλείου/εφαρμογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων.
◦ Καταγραφή καλλιεργητικών εργασιών, λιπάνσεων, φυτοπροστατευτικών επεμβάσεων, αρδεύσεων. Η εφαρμογή θα δίνει πληροφορίες για τα νόμιμα όρια και τις απαιτήσεις σχετικά με τη διαχείριση των θρεπτικών συστατικών, των φυτοπροστατευτικών και του νερού, ισοζύγιο θρεπτικών ουσιών, ποσότητες χρησιμοποιούμενων φυτοπροστατευτικών, κατανάλωση νερού και εκτίμηση ανθρακικού αποτυπώματος.
• Εφαρμογή (συνέχιση) της μεθόδου σεξουαλικής σύγχυσης λεπιδοπτέρων «Confusio».
◦ Αφορά πυρηνόκαρπα (ροδακινιά, νεκταρινιά, βερικοκιά, δαμασκηνιά), μηλοειδή (μηλιά, αχλαδιά και κυδωνιά) και τα αμπέλια.
• Εξαπόλυση ωφέλιμων αρπακτικών εντόμων για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων εχθρών. Αφορά την καλλιέργεια μηλιάς, ροδακινιάς, κερασιάς και αχλαδιάς.
• Εξαπόλυση εντομοπαθογόνων νηματωδών ενάντια σε έντομα – εχθρούς. Αφορά τις καλλιέργειες ροδακινιάς, μηλιάς και δαμασκηνιάς.
• Μηχανική Ζιζανιοκτονία ή/και με παράλληλη κάλυψη με mulch.
• Πολλαπλά καλοκαιρινά Κλαδέματα για οπωρώνες χωρίς όψιμη φρέσκια βλάστηση.
• Χρήση ψεκαστικών ακροφυσίων μειωμένης διασποράς.
• Διαχείριση υπολειμμάτων ψεκαστικών υγρών.
• Ενίσχυση στους γεωργούς για τη χρήση υπηρεσιών γεωργίας ακριβείας (συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης και αυτοματισμών) κατά τη διάρκεια των ψεκασμών.
• Χρήση λιπασμάτων βραδείας αποδέσμευσης (περικαλυμμένα, οργανοανόργανα) σε αροτραίες καλλιέργειες, στα κηπευτικά και δενδρώδεις.
• Χρήση λιπασμάτων με παρεμποδιστές (νιτροποίησης και ουρεάσης) σε αροτραίες καλλιέργειες, στα κηπευτικά και δενδρώδεις.
• Χρήση προϊόντων με βιοδιεγέρτες σε αροτραίες καλλιέργειες, στα κηπευτικά και δενδρώδεις.
• Εφαρμογή εθελοντικών οδηγιών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας. Ενδεικτικές εθελοντικές οδηγίες ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας στην ελιά:
◦ Αντιμετώπιση πολυετών ζιζανίων (π.χ. αγριάδα, βέλιουρας) με θερινή κατεργασία εδάφους.
◦ Μηχανική καταπολέμηση ζιζανίων, χορτοκοπή ή εγκατάσταση φυτών κάλυψης ή διαχείριση κατάλληλων αυτοφυών.
◦ Κάλυψη εδάφους με υλικά όπως άχυρο για παρεμπόδιση φυτρώματος λόγω σκίασης ή/και έκλισης αλληλοπαθητικών ουσιών.
◦ Διατήρηση οικολογικών υποδομών σε έκταση 5% στα όρια ή εντός του ελαιώνα με διατήρηση ή φύτευση φυτών όπως ακονυζιά, χαρουπιά, δρυς, βελανιδιά, ασπάλαθος, κίστος (λαδανιά), κάπαρη τα οποία φιλοξενούν ωφέλιμα έντομα.
◦ Διατήρηση φυτοφρακτών, φωλιές πουλιών και άλλων στοιχείων του περιβάλλοντος.
◦ Διαχείριση καλόκορης, διατήρηση αυτοφυών ξενιστών της καλόκορης μέχρι την έναρξη της άνθισης (διανόχορτο, τσουκνίδα, παριετάρια (περδικάκι), σινάπι (βρούβα)) ώστε να μην ανέβουν στα δέντρα.
Περιβαλλοντική διαχείριση κτηνοτροφικών συστημάτων.
• Βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης βοσκήσιμων γαιών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ερημοποίησης λόγω διάβρωσης. Οι υποχρεώσεις των παραγωγών σε αυτή τη δράση, αφορούν:
◦ είτε στην αναστολή της βόσκησης σε βοσκήσιμες περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα υποβάθμισης. Συγκεκριμένα αναστέλλεται η βόσκηση:
▪ για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο στη πεδινή υψομετρική ζώνη (<600μ.),
▪ για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο στην ημιορεινή υψομετρική ζώνη (600-800 μ.) και
▪ και για τον μήνα Μάιο στην ορεινή υψομετρική ζώνη (>800μ.).
◦ είτε στην μετακίνηση σε ορεινές βοσκήσιμες γαίες για τουλάχιστον 4 συνεχόμενους μήνες.
• Εφαρμογή προγράμματος εμπλουτισμού και βελτιστοποίησης του σιτηρεσίου. Στόχος να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, κυρίως στα μηρυκαστικά, αλλά και να μειωθεί η χρήση αντιβιοτικών σε όλες τις εκτροφές.
Διατήρηση και προστασία καλλιεργειών σε εκτάσεις με αναβαθμίδες
• Συνέχιση γεωργικής δραστηριότητας
• Συντήρηση των ξερολιθιών με τον παραδοσιακό τρόπο
• επιδιορθώσεις μικρής κλίμακας ζημιών όπως π.χ. επανατοποθέτηση λίθων οι οποίοι έχουν μετακινηθεί λόγω έντονων βροχοπτώσεων.
• Απαγορεύεται η χρήση σκυροδέματος ή άλλων συνδετικών ουσιών για σκοπούς σταθεροποίησης της κατασκευής.
• Διαχείριση της άγριας ζωής στις αναβαθμίδες και πλησίον αυτών.
• Απαγόρευση χρήσης ζιζανιοκτόνων,
• Απαγόρευση απομάκρυνσης θάμνων και δένδρων, παύση καλλιέργειας σε απόσταση 0,5 μέτρων από τις αναβαθμίδες.
Διατήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.
• Διατήρηση αγροτεμάχιων ή/και βοσκοτόπων ή/και εκτροφών στο σύστημα της βιολογικής γεωργίας.
• Η δικαιούχοι θα πρέπει να έχουν σύμβαση με Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης και Πιστοποιητικό συμμόρφωσης.
Monitoring (Τεχνικές παρακολούθησης γης)
Από το 2023 και ύστερα το σύνολο των δηλωμένων εκτάσεων για τις οποίες αιτούνται ενίσχυσης οι γεωργοί θα παρακολουθούνται με χρήση δορυφορικών φωτογραφιών από τους ευρωπαϊκούς δορυφόρους Sentinel. Οι δορυφόροι αυτοί παρέχουν νέες εικόνες ανά περίπου 5 ημέρες, επιτρέποντας τη διαρκεί παρακολούθηση των αγροτεμαχίων (χρόνος φύτευσης, αν καλλιεργείται ή όχι, διαχωρισμός καλλιεργειών κ.α.)
Το monitoring ξεκίνησε να εφαρμόζεται δοκιμαστικά τα έτη 2021 και 2022 στους νομούς Τρικάλων, Καρδίτσας και Ημαθίας στην καλλιέργεια βάμβακος για την πληρωμή της βασικής ενίσχυσης και της ειδικής ενίσχυσης βάμβακος. Πραγματοποιούνταν οι παρακάτω έλεγχοι:
Μη ορθή ανάπτυξη της καλλιέργειας
Μη επιβεβαίωση καλλιέργειας (αφορά είτε σε άλλη καλλιέργεια είτε σε μη επιλέξιμη γη)
Εντοπισμός ετερογένειας αγροτεμαχίου (εντός του δηλωμένου αγροτεμαχίου εντοπίζονται περισσότερες της μίας καλλιέργειες)
Μη επιβεβαίωση σποράς έως τις 30/5
Από το 2023 θα γίνει εφαρμογή του monitoring σε όλη την Επικράτεια. Τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή της βασικής ενίσχυσης και της ειδικής ενίσχυσης βάμβακος και συνδεδεμένης ρυζιού.
Βήμα 1
Ο έλεγχος πραγματοποιείται μαζικά, με χρήση προγράμματος υπολογιστή και όχι εξετάζοντας τα αγροτεμάχια ένα προς ένα από υπάλληλο. Το αποτέλεσμα του ελέγχου θα χαρακτηρίζει το αγροτεμάχιο ως «πράσινο», «κίτρινο» ή «κόκκινο». Πράσινο σημαίνει ότι πληρώνεται κανονικά. Για όσο χαρακτηρίζονται ως «κίτρινα» θα γίνεται περαιτέρω διερεύνηση. Το «κόκκινο» αγροτεμάχιο είναι μη επιλέξιμο και μηδενίζεται.
Βήμα 2
Ο γεωργός ενημερώνεται με προειδοποιητικά μηνύματα και δίνεται η δυνατότητα διορθωτικών ενεργειών, όπως:
πραγματοποίηση άροσης
διαγραφή τεμαχίου
αλλαγή καλλιέργειας σε τεμάχιο
διόρθωση σχεδίασης
Αν χαρακτηριστεί τελικά κίτρινο ή κόκκινο ο γεωργός έχει τη δυνατότητα να στείλει γεωαναφερόμενες φωτογραφιών (δηλαδή περιέχουν και συντεταγμένες με τη θέση στην οποία λήφθηκε η φωτογραφία) μέσω εφαρμογής (AgriSNAP) για κινητά. Οι φωτογραφίες αυτές εξετάζονται από ελεγκτές του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε..
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε:
να μας επισκεφθείτε στα γραφεία μας Μαυρολένης 20, Ηράκλειο ή στο γραφείο μας στη Βιάννο (Οδός Ελευθερίας, Άνω Βιάννος) (κατά προτίμηση κατόπιν ραντεβού)
να μας καλέσετε στο 2815 307474 (Ηράκλειο), 2895 022883 (Βιάννος) ή στα τηλέφωνα των στελεχών μας
να μας στείλετε email στο info@agrolyseis.gr